CÂY CẢI NGỌT XANH (Brassica juncea L.)

1. Nguồn gốc, đặc tính sinh học và giá trị dinh dưỡng

1.1. Nguồn gốc và giá trị dinh dưỡng

Cải xanh được gieo trồng ở nhiều nơi trên thế giới nhưng phổ biến và tập trung ở các nước châu á, đặc biệt là Trung Quốc. Theo ý kiến của nhiều tác giả trung tâm đa dạng của cải xanh là Trung á.

Cải xanh là loại rau lợi tiểu. Hạt cải có vị cay, tính ấm, có tác dụng tiêu hóa đờm thấp, chữa ho hen, làm tan khí trệ, giảm đau chữa kết hạch. Để chữa ho hen, đờm suyễn ở người già, dùng hạt cải xanh, hạt cải củ, tía tô ba thứ bằng nhau (mỗi vị 8-12 g) sắc uống mỗi lần 4-6g, ngày uống 2-3 lần

1.2. Yêu cầu ngoại cảnh

• Nhiệt độ

Cải xanh ngọt có khả năng chịu đựng với khí hậu nóng, ẩm. Trong điều kiện thời tiết lạnh, cải xanh sinh trưởng nhanh và cho năng suất cao trên đất giầu mùn. Cải xanh ngọt có thể sinh trưởng và phát triển tốt trong điều kiện nhiệt độ từ 10 -27⁰C. Do có phạm vi nhiệt độ rộng cho nên cải xanh ngọt có thể gieo trồng quanh năm ở nước ta.

• ánh sáng

Cải xanh ngọt ưa thích thời gian chiếu sáng dài. Trong quá trình sinh trưởng, phát triển cay cải xanh yêu cầu thời gian chiếu sáng dài, cường độ ánh sáng trung bình. Cường độ ánh sáng quá mạnh không thuận lợi cho quá trình tổng hợp vitamin C.

• Độ ẩm

Cải xanh ngọt là cây ưa ẩm, ưa tưới, nhưng không chịu hạn cũng không chịu ngập úng. Bộ rễ ăn nông nên hút nước ở tầng đất dưới kém. Cải xanh ngọt có bộ lá phát triển, to bản nhưng mỏng, nên khả năng chịu hạn kém. Khi đất và không khí thiếu ẩm thì cây còi cọc, sinh rưởng chậm, lá nhỏ, thân ngắn, năng suất và chất lượng đều giảm.

Độ ẩm đất thích hợp là từ 80%, độ ẩm không khí khoảng 85 – 90% giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt. Cải xanh ngọt không chịu ngập úng, nếu độ ẩm đất quá cao và kéo dài 2-3 ngày sẽ làm bộ rễ hư hỏng, làm giảm năng suất và chất lượng.

• Đất và dinh dưỡng

Cải xanh ngọt nói chung là dễ trồng, không có đòi hỏi khắt khe đối với các điều kiện đất đai, phân bón. Cây cải thích hợp trên đất giàu dinh dưỡng, hàm lượng mùn cao, thoát nước tốt, ẩm và độ pH từ 6 – 6,5. Cây cải xanh ngọt cho năng suất cao khi gieo trồng trên đất thịt nhẹ pha cát, tốt nhất là đất phù sa được bồi hàng năm.

Tuy nhiên, để đạt năng suất cao và nâng cao chất lượng thì yêu cầu lượng phân bón cho cây còn tuỳ thuộc vào từng loại đất. Thông thường lượng phân dùng cho gieo trồng 1 ha cải xanh ngọt là: phân chuồng 20 tấn, 150 kg đạm ure, 350- 400kg super lân, 70 kali sunphat. Ngoài ra, còn thể cung cấp phân bón lá trong điều kiện thời tiết ẩm ướt, mưa kéo dài bằng cánh hoà với nước để phun.

1. Biện pháp kỹ thuật

2.1. Thời vụ

– Vụ xuân hè: Gieo hạt từ tháng 2 đến tháng 6.

– Vụ thu đông: Gieo hạt từ tháng 8 đến tháng 11;

Có thể dùng các biện pháp che phủ để trồng cải xanh ngọt quanh năm

2.2. Vườn ươm

Cây cải xanh ngọt có thể gieo thẳng hoặc gieo vườn ươm. Làm đất nhỏ, lên luống rộng 1m, cao 0,3m, rãnh rộng 0,3m. Bón lót bằng phân chuồng hoai mục 2 – 3 kg/1m². Nếu gieo thẳng: 1m² gieo 0,5 – 1g hạt giống; nếu gieo vườn ươm rồi cấy: 1m² gieo 1 -1,2 g hạt giống. Hạt được ngâm 2 giờ trong nước ấm 30 -35 ⁰C, sau đó vớt ra và thanh hạt hơi khô để gieo. Gieo hạt xong phủ trấu hoặc rơm rạ trên mặt luống rồi tưới đều bằng ô doa mỗi ngày 1 lần vào bưổi sáng.

2.3. Làm đất, trồng cây

Chọn đất cát pha hoặc thịt nhẹ có độ pH từ 5,5 – 6,5. Làm đất nhỏ, lên luống rộng 1,0m, cao 30 cm, rãnh rộng 30cm.

Nếu gieo để liền chân thì tỉa làm 2 đợt khi cây có 2 – 3 lá thật và 4 – 5 lá thật với khoảng cách 12 – 15cm. Nếu cấy thì để với khoảng cách 20 – 30cm, đảm bảo mật độ trồng từ 80 -100 ngàn cây/ha.

2.4. Bón phân

+ Lượng bón:

Không dùng phân tươi chưa hoai mục để bón cho cây, nếu không có phân chuồng hoai mục có thể dùng phân hữu cơ sinh học với lương 1.000 – 2.000 kg/ha tùy từng loại đất.

+ Cách bón:

Bón thúc:

Lần 1: Khi cây hồi xanh (sau trồng 7 -10 ngày)

Lần 2: sau trồng 15 – 20 ngày.

2.5. Tưới nước, chăm sóc

Cây cải xanh ngọt là cây ngắn ngày và rất cần nước để sinh trưởng nên phải giữ ẩm thường xuyên sau khi trồng, mỗi ngày tưới 1 lần, sau đó 2 – 3 ngày tưới 1 lần, kếp hợp bón phân thúc với tưới nước, nhặt sạch cỏ dại và xới sáo vun gốc từ 1 – 2 lần.

2.6. Phòng trừ sâu bệnh

Các loại sâu bệnh hại chính sau: cây con thường xuất hiện bệnh lở cổ rễ, bệnh thối nhũn ở giai đoạn cây to, các bệnh này thường xuất hiện khi có độ ẩm cao. Cải xanh ngọt thường xuất hiện rệp các loại, bọ nhảy, sâu xám, sâu tơ, sâu xanh. Cải ngọt là cây có thời gian sinh trưởng ngắn, vì vậy cần áp dụng tốt các biện pháp phòng trừ tổng hợp. Trong trường hợp sâu bệnh xuất hiện chỉ được dùng các thuốc dạng sinh học, thảo mộc hoặc thuốc có thời gian cách ly sử dụng ngắn.

2.7. Thu hoạch

Khi thu hoạch cần loại bỏ các lá gốc, lá già, lá bị sâu bệnh, chú ý rửa sạch, không để giập nát cho vào bao bì sạch để sử dụng. Nếu làm đúng quy trình trên có thể đạt 15 – 20 tấn/ha.